‘Tüp bebek tedavisi ucuzlayabilir’

İnfertilite yani kısırlık, tüm dünyada gittikçe yaygınlaşan bir sağlık sorunu. Bazı yerlerdeki toplumsal yaklaşım ve sorunun çözümünde en önemli yöntem olan tüp bebek tedavisinin pahalı olması süreci daha zor bir hale getiriyor. Çözüm; bir ayakkabı kutusuna sığabilen ve bir mutfak dolabında bulabileceğiniz ucuz malzemeleri kullanan, sadeleştirilmiş bir sistem olabilir mi? Tüp Bebek, Üreme İmmünolojisi ve Cerrahisi Uzmanı Op. Dr. Halit Fırat Erden bu soruya, “Evet, olabilir” diye cevap veriyor. Yöntemi kullanan Belçika'dan olumlu örnekler geldiğini söyleyen Erden, sistem hakkında şu bilgileri aktarıyor:

"Fertilite tedavisinin pahalı olması dünya genelinde birçok çift için önemli bir sorun. Bazı çiftler maliyeti karşılamak için malını mülkünü satmayı, borç almayı veya bankadan kredi çekmeyi bile göze alabiliyor. Tedavideki en büyük engellerden biri in vitro, yani yumurtanın sperm ile vücut dışında sunî olarak döllenmesi süreci için gereken ileri teknoloji laboratuarların maliyetidir. Bunun için ucuz ve taşınabilir bir laboratuar fikri doğdu. Belçikalı kadın doğum uzmanı Dr. Willem Ombelet ile Embriyolog Van Blerkom, 2008 yılında gelişmekte olan ülkelerde infertilite konusunda farkındalık yaratmak amacıyla 'Embriyo transferini kendin yap' projesini başlattı. Çalışmanın temelinde sadeleştirilmiş bir yumurta fertilizasyonu sistemi var. Bir spermin vücudun dışında bir yumurtayı döllemesi için en iyi koşullar 37 C sıcaklıkta hafif alkalidir. Bu işlem genellikle dev vantilatörler, karmaşık inkübatörler ve pahalı gaz kaynakları ile donatılmış ileri teknoloji gerektiren laboratuvarlarda yapılmaktadır.

"AYAKKABI KUTUSU BÜYÜKLÜĞÜNDE IVF"
Riski en aza indirgemek amacıyla kapalı bir sistem oluşturulması gerektiği için test tüpleri bir alüminyum ısıtma bloğu içinde tutulur. Test tüpünde doğru miktarlarda sitrik asit ve sodyum bikarbonat karıştırılır. Bu karışımın oluşturduğu CO2 baloncukları bir tüp kullanılarak embriyo için bir kültür ortamı içeren ikinci bir test tüpüne aktarılır. Yumurta fertilizasyonu ve embriyo gelişimi için mükemmel sıcaklığı korumak amacıyla teknoloji gerektirmeyen test tüpleri doğru sıcaklıkta bir termosa ve bir alüminyum ısıtma bloğuna yerleştirilir. Embriyolar için üç duvarlı pahalı bir inkübatör yerine bir termosun içinde olmak fark etmez. Koşullar oluşturulduktan sonra, yumurta ve daha sonra da sperm kültür ortamını içeren test tüpünün içine enjekte edilir. Ertesi gün bu test tüpü embriyo olup olmadığını, yani döllenmenin gerçekleşip gerçekleşmediğini görmek üzere mikroskop altında incelenir. Embriyo başarılı bir şekilde oluşturulduysa, yaklaşık altı gün sonra test tüpünden anne adayının rahmine transfer edilir. Bu sadeleştirilmiş sistem, tüm IVF laboratuvarını her bir embriyo için bir çift test tüpü içeren ve her şeyin bir ayakkabı kutusu büyüklüğünde bir kaba sığdığı bir alüminyum ısıtma bloğuna indirgemektedir.”

EMBRİYO KALİTESİNİ NASIL ETKİLİYOR?
“Belçika'da 2012 yılında başlayan denemeler sonucunda bu sistem kullanılarak bugüne kadar 17 sağlıklı bebek dünyaya geldi” diye konuşan Dr. Erden, IVF maliyetini %70-80 oranında düşürerek 500 Euro gibi bir fiyata indirgeyen tedaviye yönelik denemelerin bu yıl Güney Afrika ve İngiltere’de yapılmasının planlandığını söylüyor.

Sistemin hasta ve bilim insanları açısından ne kadar pratik olduğunu görmek için ise zamana ihtiyaç var. Dr. Erden’e göre, laboratuar küçük olduğu için küçük embriyoları idare etme noktasında bilgi birikimi ve deneyim çok daha önem kazanıyor.