Tüketime dayalı büyüme yeni krizleri tetikler

Türkiye’nin tüketim ağırlıklı büyüme modelini terketmesi gerektiği uyarısı yapılan Uluslararası Finans Enstitüsü raporunda, “Eğer üretim artırılmadan ithalat ağırlıklı tüketim devam ederse cari açık artar ve TL’nin değeri yeniden düşebilir” denildi.

Uluslararası Finans Enstitüsü'nün (IIF) hazırladığı raporda, banka kredileriyle tüketimi artırarak desteklenen büyüme modelinin Türkiye'yi gelecek yıl yeni bir döviz krizine sürükleyebileceği öne sürüldü. IIF Gelişmekte Olan Ülkeler Araştırma Bölümü Başkanı Uğraş Ülkü'nün kamu ve özel sektör kuruluşlarıyla görüşerek hazırladığı raporda, faizlerdeki düşüşün de etkisiyle tüketici kredilerindeki artışın gelecek yılda da süreceğinin, bunun da tüketime dayalı büyümeyi bir miktar artıracağının beklendiği vurgulandı.

TL'NİN DEĞERİ DÜŞEBİLİR

Raporda, “12 Aralık'ta Merkez Bankası'nın faizleri 200 baz puan daha indireceği beklentisi hakim. Eğer böyle olursa 2020'de tüketici kredilerindeki artış daha da hızlanacak. Ancak tüketimin ithalatı artırma riski yüksek olduğu için 2020'de hükümetin gayri safi yurt içi hasılanın (GSYİH) yüzde 1.2'si olarak öngördüğü cari açık, yüzde 1.6'ya kadar yükselebilir. Üretimi artırmadan tüketimi artırmak Türk Lirası üzerinde baskı yaratarak, döviz karşısında değerinin yeniden düşmesine neden olabilir” ifadelerine yer verildi.

Faik Öztrak

BÜTÇE AÇIĞI ARTAR

Raporda, hükümetin 2020'de yüzde 5 olarak hedeflediği büyümeden daha düşük bir büyümenin 2020 yılı için GSYİH'nın yüzde 2.9'u olarak öngörülen bütçe açığında da sapmaya yol açacağına dikkat çekildi. Raporda, şu değerlendirmelere yer verildi:

“Bu yıl Merkez Bankası kârından ve yedek akçeden yapılan transferlerle, bütçe açığı GSYİH'nın yüzde 3'ünün altında dengelenebilir. Ancak analistler, 2020'de bu transferlerin daha düşük olacağı ve GSYİH'deki payının yüzde 1.8'de kalacağı yönünde hemfikir. Ancak yüzde 5'lik büyüme hedefinin daha düşük kalması durumunda, hükümetin bütçe açığının hedefin üzerine çıkmasını önlemek için yeni bazı önlemler alması gerekebilir.”

MODEL DEĞİŞMELİ

Verimliliği artırmadan tüketimi artırmanın Türkiye'nin enflasyon ve cari işlemler açığı gibi makroekonomik dengesizliklerini daha fazla artırabileceği uyarısı yapılan raporda, Türkiye'nin büyüme modelini tüketimden uzaklaştırarak, verimlilik, rekabet gücü ve ihracat artışına yönelik olarak revize etmesi gerektiğine dikkat çekildi.

“Yatırım gelmemesinin nedeni hukuksuzluk”

CHP Sözcüsü ve Genel Başkan Yardımcısı Faik Öztrak, kredilerle büyümeye devam etmenin ekonomideki dengesizlikleri artıracağını belirterek, “Raporda üretimi artırmak için yatırımların başlaması gerektiği, yoksa eski sıkıntılara geri dönüleceği vurgulanıyor. Oysa iktidarın bildiği tek şey, krediyi krediyle çevirerek işi düzeltmeye çalışmak” dedi. Pansuman ve aspirin tedavisiyle artık ekonomideki sorunların düzeltilemeyeceğine dikkat çeken Öztrak, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Seçimden sonra her şey bozulmaya başladı. Ekonomi öyle bir hale geldi ki; birisi bir şey söyleyince sallanmaya başlıyor. Ekonomideki en büyük sorun yatırımsızlık. Bunun nedeni de hukuksuzluk. Yatırımcılarda çok ciddi bir güven sorunu var. Ekonominin başında damadın olması da güvensizliği artırıyor, yabancılar yatırımdan çekiniyor. Böyle giderse vatandaşlar geleceğe güvenemedikleri için kredi almayı da keser. Programda öngören büyüme gerçekleşmezse, vergi de toplanamayacak. Bütçedeki dengeler tutturulamayacağı için hükümet yine vergi ve kamu zamlarına yüklenecek.” SÖZCÜ