Bob Dylan’dan yeni şarkı

Bob Dylan 8 yıl aradan sonra ilk kez yeni bir şarkı yayınladı. Kennedy suikastını odak noktasına alan “Murder Most Foul” adlı şarkı 17 dakika sürüyor.

Bob Dylan yaklaşık 17 dakika süren muhteşem bir şarkıyla gündeme bomba gibi düştü. “Murder Most Foul” adını öyle herhangi birinden değil, Shakespeare’den alan bir şarkı. Tiyatro aleminin en önemli metinlerinden, belki de en önemlisinden, “Hamlet”ten bir alıntı… Hamlet’in babasının hayaleti 1. perdenin 5. sahnesinde sarf ediyor bu sözleri: “Cinayetlerin en iğrenci” (çeviri: Bülent Bozkurt) diyor kendi öldürülüşü için. Bob Dylan ise bu sözleri John F. Kennedy suikastı için kullanıyor. Tam 8 yıl sonra ilk kez yeni bir şarkı yayınlayan Dylan’ın tam da bugünleri seçişinin ise özel bir anlamı olmalı elbette.

“Murder Most Foul” akla Dylan’ın 70’li yıllardaki en ünlü şarkılarından “Hurricane”i getiriyor. Öncelikle uzunluğu (“Hurricane” de yaklaşık 9 dakika sürüyor) bakımından, ama ayrıca ele aldığı konu bakımından… Hatırlayanlar olacaktır, “Hurricane” 1966 yılında işlemediği bir cinayet (hatta üç cinayet) yüzünden hapse atılan siyahi boksör Ruben ‘Hurricane’ Carter’ın gerçek hikayesini anlatır. “Murder Most Foul”un aksine yüksek tempolu bir şarkıdır ve Dylan’ın öfke yüklü sözleri sayesinde protest müziğin unutulmazları arasına girmiştir. Irkçılığın ABD’deki en sert yaşandığı dönemlerden birini anlatan şarkıda geçen “Wait a minute boys, this one’s not dead” satırı ile yine 60’larda geçen ve 20 yüzyılın en büyük siyasi suikastlerinden birini konu edinen “Murder Most Foul”daki “Wait a minute boys, you know who I am?” satırındaki paralellik de yine iki şarkı arasında belki de Dylan’ın kurmaya çalıştığı bir bağ olabilir diye de düşünüyorum açıkçası.

BİR KÖPEK GİBİ GÜNIŞIĞINDA VURULDU

“Hurricane”in aksine “Murder Most Foul” alabildiğine dingin, düşük tempolu ama monotonluğuyla ve geri plandaki melodik olmayan atmosferik müziğiyle bir hayli tedirgin edici bir parça. Uzun süresi içinde bir seferde algılanamayacak kadar çok referans ve alıntı var. Ama öncelikle şunu söylemek lazım, Dylan 22 Kasım 1963’de gerçekleşen suikastı gerçekten çok çarpıcı ve etkileyici pasajlarla anlatıyor. İlk bölümde “Henüz arabadayken uçurdular kafasını / Bir köpek gibi gün ışığında vuruldu” diyor önce (burada Dylan’ın çoğul eki kullandığına dikkat, o da cinayeti sadece Oswald’ın işlediğine inanmıyor anlaşılan) ve daha sonra olayın nasıl önceden planlanan bir komplo olduğuna işaret edercesine “Seni nefretle öldüreceğiz, saygımız olmadan / Alay edeceğiz seninle, şok edeceğiz ve patlatacağız yüzüne / Senin yerine geçecek kişiyi bulduk bile” diyor ve aynı bölümü şöyle bitiriyor: “Çok çabuk oldu bitti, bir sürpriz adeta / Herkesin gözleri önünde / Güneşin altında yapılmış en büyük sihir numarası / Mükemmelen icra edilmiş, beceriyle halledilmiş”.

The Beatles’tan tutun da 20. yüzyılın birçok önemli sanatçı ve topluluğuna dair referanslarla bezeli (The Everly Brothers, The Eagles, Charlie Parker, Etta James, Fleetwood Mac, Nat King Cole, Oscar Peterson, Stan Getz ve daha birçokları) şarkıda Zapruder filminden de (Kennedy suikastının günümüze dek ulaşan ve en net şeklide görüldüğü kısacık film) bahsediyor Dylan, Wootstock ve Altamont’tan da… “Nightmare on Elm Street”i de anımsatıyor bize, Who’nun “Tommy”sini ve Marilyn Monroe’yu da. JFK suikastının ötesinde yaşadığımız dünyaya dair, zamanın tekinsiz ruhuna, hatta kıyamete dair konuşuyor Dylan, en iyi bildiği şekilde, belki de Nobel’i neden hak ettiğini göstermek istercesine. Gerçi şarkının ne zaman yazıldığına dair kesin bir bilgi yok elimizde, muhtemeldir ki Nobel’den çok önce yazıldı ama Dylan’ın en iyi şarkı sözlerinden olduğu kesin. 

Bilenler bilir, Dylan’ın orijinal materyallerden oluşan son albümü 2012 tarihli “Tempest” olmuştu ve orada da yine “Murder Most Foul” gibi uzun süreli ve tarihi bir felaketi anlatan “Titanic” adlı parça bulunuyordu (13 dakika). Ardından üç albüm daha çıkardı ünlü müzisyen ama bu albümlerin hepsinde de kendisine ait olmayan klasik şarkıları coverlamıştı. Tam da dünyanın büyük bir felaket daha yaşadığı günlerde, insanların büyük oranda eve kapandığı, ekonominin çökme noktasına geldiği ve ölüm korkusunun yürekleri sardığı şu zamanlarda heybesinden çıkarıp önümüze koyduğu bu ‘epik’ şarkı elbette bünyelere iyi geldi, gelecek. Bir de mesajı var Dylan’ın dinleyenlerine: “Hayranlarıma ve takipçilerime; yıllardır eksik etmediğiniz destek ve sadakatiniz için selam ve şükranlarımı sunarım. Bu şarkıyı bir süre önce kaydetmiş ama hiç yayınlamamıştık, ilginizi çekeceğini sanıyorum. Güvende kalın, uyanık olun ve Tanrı yanınızda olsun.” Amin.

Emrah Kolukısa

CUMHURİYET