Domates krizi kapıda...

Türkiye'nin salçalık domates ihtiyacının yüzde 40'ını karşılayan Bursa ovalarındaki domateslerin yüzde 90'ı sağanak yağış ve mildiyö virüsü nedeniyle hastalıktan kurudu. Türkiye’nin salçalık domateste önemli bir kısmını karşılayan Manisa’nın Salihli Ovası’nda da domatesler aynı hastalık nedeniyle kurumaya başladı.

Bursa’da Mustafakemalpaşa, Karacabey ve Yenişehir ilçeleri Türkiye’nin salçalık domatesinin yüzde 40’ını karşılıyordu. Bu ilçelerde Türkiye’nin büyük salça fabrikaları bulunuyor. Bu yıl her zamanki gibi ürünlerine eken çiftçi hasada 15 gün kala ortaya çıkan hastalık sebebiyle domateslerinin yüzde 90’ını kaybetti.

HASADA 15 GÜN VARDI

Salçalık domates ve biber yetişen Mustafakemalpaşa, Karacabey ve Yenişehir ovalarında aşırı yağışlar nedeniyle hasada 15 gün kala ortaya çıkan hastalık domateslerde ve biber de büyük zarara neden oldu.

Mustafakemalpaşa Ziraat Odası Başkanı Mehmet Aydemir, “Sorun aşırı yağışlar ile başladı. Önce domates bitkisinde yanma oldu. Ardından da mildiyö dediğimiz hastalık geldi. Ova da aşırı derece de ilaçlı mücadele başlatıldı” dedi.

Mustafakemalpaşa Ziraat Odası Başkanı Mehmet Aydemir / Fotoğraf: Sözcü

“DÜNYA DA BİR SALÇA EKSİĞİ VAR”

Başkan Mehmet Aydemir, konuya ilişkin yaptığı açıklamada şöyle konuştu:

“Aşırı yağışlar, gündüz sıcaklığı ile gece sıcaklığı arasında ki farkın çok olması, aşırı çiğ olması, Mustafakemalpaşa ovasında rekolteyi büyük oranda etkiledi. İlaçlamayı normalde 10 günde bir yaparken şu anda gün aşırı yapmaya başladık. Domatesler daha yeşildi, kızarma olmamıştı. Tarlalarımızın yüzde 50’si yandı. Yüz bin dekar alanda bir kaybımız var. Yani dönümde 10 ton ürün kaybı mevcut. Mustafakemalpaşa ve Karacabey iki elmanın yarısı gibidir. Biz Türkiye’nin salçalık domates ihtiyacının yarısını karşılıyoruz. Fabrikaların yüzde 80’i de burada. Pandemi dönemi ile birlikte salça stoklarımız bitti. Fabrikaların da salça ihtiyacı var.”

“SALÇANIN YÜZDE 50-60’I İHRAÇ EDİLİYOR”

Başkan Aydemir, Türkiye’deki salçanın yüzde 50-60’ının ihracat olarak yurt dışına gittiğini belirterek, “Şimdi dünyada da bir kriz var. Kim salça üretiyor Çin, ABD, İspanya, Yunanistan üretiyor. Ve biz bu konu da dönem dönem ya üçüncü oluyoruz ya da beşinci oluyoruz. Corona virüsünden dolayı İspanya üretimin yüzde 20’sini yapabiliyor, ekmedi çünkü. Yunanistan ise aynı bu şekilde ekmedi. Dünyada bir salça eksiği var” diye konuştu.

“KARACABEY’DE YÜZ BİN DEKARDA SALÇALIK DOMATES EKİLİYOR”

Karacabey Ziraat Odası Başkanı Erhan Erdem de yaptığı açıklamada hava şartları ve mildiyö hastalığı nedeniyle çiftçinin büyük sıkıntı yaşadığını belirterek şunları söyledi:

“Mustafakemalpaşa, Karacabey bölgesinde yüz bin dekar salçalık domates ekiliyor. Bölgede 2 aydır iklimsel şartlardan dolayı istenilen sıcaklığa ulaşılamadı. İlk olarak virüse yakalanan tarlalarımız oldu. Çiftçimiz bu tarlaları fidesiyle birlikte sürdü. Sonra yine hava şartlarının kapalı geçmesi nedeniyle mahsul mildiyö hastalığına yakalandı. Bu da yaklaşık ekili arazinin yüzde 70’ni etkiledi” diye konuştu.

Karacabey Ziraat Odası Başkanı Erhan Erdem / Fotoğraf: Sözcü

“ÇİFTÇİ HASTALIKLA MÜCADELE VERİYOR”

“Karacabey çiftçisi şu an mahsulünü kurtarabilmek için korkunç bir mücadele veriyor” diyen Erdem, açıklamasına şöyle devam etti:

“Tabi bu hastalık rekoltede düşüklüğü neden olacak. Bu sadece bizim bölgede değil Ege Bölgesi’nde de olacak. Çünkü orada da mildiyö mücadelesi oldu ve büyük hasar var. Karacabey çiftçisi de şuan ilaçlı müdahale ile ürünün yüzde 60’nı kurtarmaya çalışıyor. Sonucu iki, üç hafta içinde alırız ama büyük verim kaybı olacak. Türkiye’de yaklaşık 350 bin dekar salçalık domates etkiliyor. Burada yaklaşık 2,5 milyon ton verim bekleniyordu. Hastalıktan dolayı da verim düşecek. Bunun yüzdesini kestiremiyoruz çünkü hastalıkla mücadelemiz devam ediyor. İki, üç hafta sonra ne kadar başarılı olduğumuzu göreceğiz”

ÜRETİCİ BAŞKA ÜRÜN EKMEYE HAZIRLANIYOR

“Geçtiğimiz yıl salçalık domates yetmediği için Şili’den 25 bin ton salçalık kurutulmuş domates ihraç edilmişti” diyen Erdem, “Bu yıl sıkıntı sadece domateste değil salçalık biberde de hastalık çıkmış durumda, biberler de aynı hastalıktan kurumaya başladı. Bazı üreticiler fabrikalarla anlaşmalı ektiği için domateslerini kurumaya başlamasına rağmen sökemezken, anlaşması olmayan çiftçiler ise 15 gün sonra hasat ekmeyi bekledikleri domatesleri, kuruma nedeniyle sürerek tarlasına başka ürün ekmeye hazırlanıyor” diye konuştu.

MANİSA

SALİHLİ'DE DOMATESLER KURUMAYA BAŞLADI

Türkiye'nin salçalık domateste önemli bir kısmını karşılayan Manisa'nın Salihli Ovası'nda da domatesler mildiyö hastalığı sebebiyle kurumaya başladı.

Salihli Ziraat Odası Başkanı Cem Yalvaç, salçalık domatesin üretildiği 15 bin 500 dönümlük arazide hastalığın baş göstermeye başladığını ifade ederek, bu yıl salçalık domateste yüzde 30 civarlarında düşüş yaşanacağını söyledi.

Yalvaç, domatesteki mildiyö hastalığının 15-20 gün öncesine kadar yaşanmadığını ancak geçen haftalarda yaşanan aşırı yağışların bu hastalığa sebep olduğunu ifade etti.

Salihli Ziraat Odası Başkanı Cem Yalvaç / Fotoğraf: Sözcü

ÜRETİCİ MAĞDUR OLDU

Salihli Ziraat Odası Başkanı Yalvaç, Salihli Ovası'ndaki domatesin şu anda kurumaya başladığını ifade ederek, “Tarlardaki salçalık domateslerimiz mildiyö hastalığı sebebiyle kurumaya başladı. Bu hastalık aşırı yağışlardan sonra geldi. Önce domatesin yaprağını kurutuyor. Daha sonra yaprakları kuruyan domates aşırı güneşe maruz kaldığı için tarlada kurumaya başlıyor. Bu durum üretimiz için önemli bir durum. Şu anda emek harcayarak tarlasına domates eken ve hasat etmeyi bekleyen üretici mağdur duruma düşmeye başladı'' dedi.

YÜZDE 30 KAYIP YAŞANACAK

Salihli Ovası'ndaki salçalık domates kadar sofralık domateste de hastalığın görülmüye başladığını söyleyen Yalvaç, “Ancak salçalık domateste daha çok. Eğer bu hastalık bu şekilde devam ederse kaybımız yüzde 30 civarlarında olacak. Geçen yıl 126 bin ton salçalık domates üretimi yaparken, bu yıl bu rakamda yüzde 30 veya daha da yüksek kayıp yaşanacak. Bu sene salçalık domateste rekolte düşüşü yaşanacağı kesin'' ifadelerini kullandı.

Başkan Yalvaç, üreticinin bu yıl beklentisinin domateste kilo başına fiyatın 65 kuruş olduğunu belirterek, “Şu anda zaten bir sıkıntı içerisindeyiz. Eğer fiyatlar 65 kuruşun altına düşerse üretici daha çok sorun yaşar. Ayrıca tarlada domatesleri kuruyan üreticimize de devletimizin sahip çıkmasını bekliyoruz'' dedi.

ANTALYA

SUİÇMEZ: TARIMSAL DANIŞMANLIK ÖNEMLİ

Ziraat Mühendisleri Odası Genel Başkanı Baki Remzi Suiçmez, Türkiye genelinde domates meyvesinde değişik hastalıklar görüldüğünü, aynı zamanda aşırı sıcağın ve nemin üretimi olumsuz etkilediğini ve bu durumunda rekolte düşmesine yol açabileceğini söyledi.

Ziraat Mühendisleri Odası Genel Başkanı Baki Remzi Suiçmez

Bursa ve diğer illerde mildiyö, tuta gibi hastalıkların açık alanlarda domatese büyük zarar verdiğini, ürün ve kalite kaybı yaşandığını belirten Suiçmez, şunları söyledi:

“Tarımsal danışmanlık sistemi ülkemizde maalesef yeterince yaygınlaşamıyor. Kamunun kontrollerinde de bu dönem pandemi nedeniyle araziye gidememe durumu oldu. Geçen dönemlerde de yeterli ödenek olmadığı, araziye çıkacak araç bulunamaması gerekçeleri gündeme getirilmişti.

Domates dahil bütün ürünlerde, ekim, dikim aşamasından, hasat aşamasına mutlaka konu uzmanı tarım danışmanı arazide olmalı. Onun dışında da kamu yönetiminin güçlendirilerek her aşamada bu süreci denetlemesi lazım, çözüm bu. Yoksa peş peşe aynı hastalığın ya da benzer hastalıkların yıllar boyu devam etmesi yanlıştır. Böyle bir durum Şili gibi ülkelerden salçalık domates almamıza yol açar. Yağışlar nedeniyle damla sulama sistemiyle bitkilere besin elementlerinin yeterince verilememesi nedeniyle nemli ortamda çok hızlı bir şekilde yayılan domates mildiyösü olduğu düşünmekteyiz. Bu hastalık uygun zamanda ruhsatlı ilaçlarla durdurulamazsa yağmurlu bir ortamda bir anda bütün tarlayı sarıp ürün alınamaz hale getirir. Bursa'da yaşanan durum yağmurlar nedeniyle tarlaya gidilip ilaçlama yapılamaması durumundan kaynaklanıyor”

ÇANAKKALE

ÇANAKKALE'DE HASTALIK YOK

Çanakkale’nin domatesi ile ünlü köyü Kösedere Muhtarı ve aynı zamanda Ayvacık Ziraat Odası Başkanı Mutlu Yaşar, fiyatlarda büyük bir değişim beklemediklerini belirterek, “Bizde çok büyük bir hastalık yok. Olanlar da zaten daha önce bilinen hastalıklar. İlacı zamanında atılan, bakımı düzenli yapılan ürünler bundan etkilenmedi. Yaz mevsimi de etkili olmaya başladı. Ürünün beklediği hava oluşmaya başladı. Bundan dolayı domatesler her yerde daha çok üretilecek, yetişecek. Ben domatesin fiyatının değişeceğini düşünmüyorum. İleride ürün fazlalığından dolayı fiyatlar da düşüş olabilir.” SÖZCÜ