Doğalgaz krizi, gıda zamları, yüksek elektrik faturaları…

Doğalgaz arzının ve stokların azalması ile Avrupa’da ortaya çıkan gelişmeler, enerji ve gıda fiyatlarının artışına ilişkin endişeleri artırıyor.

Doğalgazdaki artışın elektrik gibi üretim girdilerini artırması ve bunun gübre ve karbondioksit üretiminde ciddi bir krize sebep olması, gıda fiyatları için ciddi bir artış endişesini de beraberinde getirdi.

Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü’ne göre, eylülde küresel gıda fiyatları son bir yılda yüzde 32,9 artmıştı. Halihazırda gıda fiyatlarındaki artışın enerji maliyeti nedeniyle daha da artacak olması endişeleri daha da tetikledi.

Avrupa’nın çeşitli yerlerinde tüketiciler de enerji faturalarında ani artışla karşı karşıya ve hükümetler de konuya çözüm bulmaya çalışıyor. 2022’de soğuk bir kışın beklenmesi de doğalgaz arzına ilişkin endişeleri artırıyor.

FATURALAR ZAMLANIYOR

BBC’ye göre, İspanya’da elektrik faturaları Ağustos’ta geçen yıla göre yüzde 35 ve önceki aya göre yüzde 8 zamlandı.

Polonya’da da hükümetin fiyat artışlarını onaylayıp, faturaları yüzde 20’den fazla artırması nedeniyle, Avrupa’daki artan gaz fiyatları Polonyalı tüketiciler tarafından hissedildi.

Guardian’a göre ise İngiltere’nin gaz fiyatları geçen yıla göre dört katına çıkarak komşu ülkelerdeki fiyatların çok üzerinde rekor bir seviyeye ulaştı.

ZİNCİRLEME ETKİ GIDA FİYATLARINI ARTIRIYOR

Gaz fiyatlarının enerji maliyetlerini artırması ise zincirleme etki yaparak pek çok kritik sektörde krize neden oldu. Enerjideki artış nedeniyle gübre ve karbondioksit üretiminin etkilenmesi nedeniyle gıda fiyatlarında da artış yaşanma ihtimali söz konusu.

Doğalgaz fiyatlarından en çok etkilenen ürünlerden biri ise karbondioksit (CO2). CO2, doğalgazın en büyük girdi maliyeti olduğu gübre imalatında yan ürün olarak ortaya çıkıyor.

Bu enerji artışları ise gıda endüstrisi için üretim yapan fabrikaların enerji maliyetlerini azaltmak için daha az saat çalışmak zorunda kalmasına; gıda üretiminde yoğun olarak kullanılan CO2’nin maliyetinin yükselmesi ise gıdaya ulaşım konusunu tehdit etmeye devam ediyor.

CO2, nakliyesi gerçekleşen gıdaları taze tutmak ve kümes hayvanlarının kesimi için kullanılıyor. Ayrıca gıda üretiminde önemli bir yeri olan kuru buzun yapımında  da CO2 kullanılıyor. Buna ek olarak, nükleer reaktörleri soğutmak için de CO2 kullanılması, doğalgazın yanında enerji maliyetlerini artıran bir başka etken.

GÜBRE ÜRETİMİNE DEVLET DESTEĞİ

İngiltere’de önemli gübre üreticilerinden olan ABD'li CF Industries, artan maliyetler nedeniyle üretimi durdurma kararı almıştı.

İngiltere hükümeti, zarar ettiği için gübre tesislerinde üretimi durduran şirketin üretime tekrar başlaması için üç hafta süreyle onlarca milyon sterlin tutarında destek vermeyi kabul etti.

CF İngiltere'nin karbondioksit üretiminin yaklaşık yüzde 60'ını gerçekleştiriyor.

TÜRKİYE’Yİ DE ETKİLEYECEK

Avrupa’daki artışın Türkiye’yi de etkilemesi kaçınılmaz görünüyor.

Sozcu.com.tr’nin haberine göre, GazDay Genel Müdürü Mehmet Doğan, bu kış aylarında doğalgaz ve elektriğe çok yüksek zamların gelmesinin kaçınılmaz olduğunu, aksi takdirde BOTAŞ'ın çok ağır zarara gireceğini söylemişti.

Uzmanlar ekim ayından itibaren tarifelerde yüksek oranlı zamlar bekliyor. Zammın tek sefer yerine aylara dağıtılması muhtemel görülüyor.

Öte yandan, Türkiye’deki enerji üretim ve dağıtım sektöründen dört kaynağın Reuters’e verdiği bilgiye göre, gelecek ay başında doğalgaz fiyatlarına ortalama yüzde 15, elektriğe ise yüzde 8-15 oranlarında zam yapılması bekleniyor.