O renkteki kitaplardan zehirli kimyasal çıktı: Raflardan kaldırılıyor

Bilim insanları 19. yüzyıldan basılan kitapların kapaklarında zehirli kimyasal maddeye rastladı. Kütüphaneler, kitapların kapak rengine göre bazı eserleri raflardan kaldırmak zorunda kaldı. Araştırmalar devam ediyor.

1800 yıllarda üretilen yaklaşık 200 kitapta, zehirli kimyasal arseniğin izlerine rastlandı. 19. yüzyıldan kalan bu eski kitapların kapaklarında, cıva ve kurşun seviyeleri içeren maddeler tespit edildi. Yapılan araştırmalarda, solunum yollarına ve kansere yola açabileceğinden dolayı bu kitaplara ilişkin uyarılar yapıldı. 

ARALARINDA PEK ÇOK ESER BULUNUYOR

Yeşil kapaklı kitaplarda rastlanan bu zehirli kimyasal sonrasında, kütüphanelerde bulunan kitaplar kaldırılmaya başlandı.  Arsenik içeriğinden dolayı zehirli madde  içeren kitaplar arasında, 'William Cowper Esq'in Tüm Şiirsel Eserleri' (1845), 'Özgürlük Çanı' (1856) ve 'Yaz Çiçeklerinden Oluşan Kış Çelengi' (1855) gibi eserler yer alıyor.

Delaware Üniversitesi'ndeki araştırmacıları tarafından yapılan inceleme, X-ışınları kullanarak kimyasal bileşikleri test edildi. İncelemeler sonrasında cıva ve kurşun seviyeleri içeren kırmızı ve sarı kapakları tespit edildi. Halkın kirli eserlere karşı dikkatli olmalarını konusunda uyaran bilim insanları bu maddenin kansere yol açtığını belirtti. 

DOKUNURKEN ELDEN TAKILMALI

Yeşil boyalı içerikleri  tutarken, eldiven takılması gerektiğini belirten bilim insanları, kitaplara dokunduktan sonra hemen ellerin yıkanması gerektiği konusunda uyardı. Bu yeşil renk, aynı zamanda Paris yeşili ve Scheele yeşili olarak da bilinir ve dünya çapında 200'den fazla kitapta  kullanıldı. 

NEDEN YEŞİL KAPAKLAR KULLANILDI? 

Viktorya dönemi yayıncıları 1800'lü yılların başlarında kitapların seri üretimine başladı. Fakat,  tarihsel olarak kitapların deri kapaklarla oluşturulması pahalı bi işlemdi. Yayıncılar deri kitaplar yerine daha ucuz bir alternatif olan yeşil boya içeren kapaklar üretmeye başladı.  Ama boyanın yapımında kullandıkları arseniğin ölümcül olabileceğinin farkında değillerdi.

Yayıncılar, okuyucuların ilgisini çekmek için arseniği keşfeden kimyacı Scheele'nin adıyla anılan Paris yeşili, zümrüt yeşili ya da Scheele yeşili gibi canlı ve parlak renkler kullanmayı tercih etti. Bu kitaplar bugün hala kütüphanelerde yaygın olarak bulunuyor. Ve  dünyanın dört bir yanında, kurumlarda ciltler arasında saklanıyor. 

KÜTÜPHANE RAFLARINDAN KALDIRILDI

Fransa Ulusal Kütüphanesi, arsenik içerdiği düşünülen zümrüt yeşili kapaklı dört kitabını raflardan kaldırdığını duyurdu. Bunların çok az zarara yol açması muhtemel olsa da kütüphane, kitapları tekrar raflara koymadan önce testler yapmaya başladı.

Araştırmacılar, aralarında Bahçecilik Derneği'nin 1862-1863 tarihli kitabının ve Edward Hayes'in 1855 tarihli 'İrlanda Baladları' adlı eserinin iki cildinin de bulunduğu başlıkları işaretlediler. Kütüphane, The Guardian'a yaptığı açıklamada, "Bu eserleri karantinaya aldık ve harici bir laboratuvar bunları analiz ederek her ciltte ne kadar arsenik bulunduğunu değerlendirecek" ifadelerini kullandı.

Carl Wilhelm Scheele, 1775 yılında bakır ve arseniği karıştırarak göz kamaştırıcı yeşil boyayı elde edebildiğini keşfeden bir Alman kimyacıydı. Bu varyasyon, kömürden yayılan kükürt kirleticileriyle temas ettiğinde siyaha dönme eğilimi gösterdiği için daha sonra terk edildi. Yayıncılar daha sonra Scheele'nin alternatifine göre daha uzun süre kalıcı olan zümrüt ve Paris yeşili boyaya yöneldiler ve bunu kitap kapaklarında, giysilerde, mumlarda, duvar kağıtlarında ve ev boyalarında kullanmaya başladılar. 

KIRMIZI VE SARI KAPAKLI KİTAPLARDA DA ÇIKTI

Kırmızı renkli kitaplar, böbrek hasarına ve solunum sorunlarına yol açabilen cıva sülfür olarak da bilinen cinnabar adı verilen zararlı bir mineral içeriyor. Cinnabar içeren kırmızı boya, 19. yüzyılda yaratılan mermer kitapların iç kapağında da bulunur. Kırmızı boya ile kabartılmış kitapların, Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri'nin toksik maddeler listesinde üst sıralarda yer alan, cıva sülfür olarak da bilinen bir mineral olan sinabar içerdiği de ortaya çıktı.

BÖBREK HASARINA NEDEN OLUYOR

Boya, eski kitap kapaklarında görülen mermer desenlerin içine karışmış halde ya da binlerce yıl öncesine dayanan tek bir canlı kırmızı olarak bulunabiliyor ve cıva zehirlenmesine yol açarak nörolojik ve böbrek hasarına ve solunum problemlerine yol açabiliyor.

Sarı kapaklı kitaplarda da yüksek miktarda toksik olan kurşun kromat izleri içerdiği tespit edildi. Fakat sarı boya, kırmızı ya da yeşil boyalı kitaplar kadar endişe yaratmıyor. Çünkü o kadar çözünür değil ve insanların sadece kapağa dokunarak emmesi zorlaşıyor.

BOYALARDAN DOLAYI ÖLÜMLER YAŞANDI

Zümrüt ve Paris boyasının keşfedilmesinden sonraki yıllarda, boyayla kaplı eşyalarla uzun süre temas eden kişilerin öldüğüne dair raporlar da ortaya çıktı.

Noel partilerinde mumların çocukları zehirlediği, zehirli yeşil renkli balo elbiselerinin giyen kişiyi zehirlediği, fabrika işçilerinin süs eşyalarına boya sürdükten sonra kasılıp yeşil su kustuğu gibi haberler de yer aldı. Kirli boyalara maruz kalmanın, Jane Austen'ın ve Napolyon Bonapart'ın mide kanserinden ölümüne yol açtığı da ortaya çıktı.

Sözcü