Dünya yeni bir krizle karşı karşıya!

Dünya Sağlık Örgütü, toprağa ve havaya karışan Coccidioides cinsine ait mantar sporlarının hem bağışıklık sistemi zayıf hem de sağlıklı bireylerde yaygın koksidioidomikozis enfeksiyonlarına yol açarak küresel bir halk sağlığı krizine dönüşebileceği uyarısını yaptı.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), antimikrobiyal direncin giderek tırmanan tehdidine karşı harekete geçmek amacıyla, birkaç ay önce yeni bir “Öncelikli Bakteriyel Patojenler” listesi yayımladı. 

Listede yer alan 15 bakteri ailesi, antibiyotiklere karşı gelişen dirençleri nedeniyle özellikle tehlikeli görülüyor. DSÖ Uzmanları, bu rehberin yeni tedavi seçeneklerinin araştırılması, uluslararası iş birliğinin güçlendirilmesi ve inovasyonun desteklenmesi için yol gösterici olacağını belirtiyor.

Antimikrobiyal direnç, bakterilerden virüslere, mantarlardan parazitlere kadar birçok mikroorganizmanın, bu ilaçların etkisini azaltacak şekilde evrimleşmesiyle ortaya çıkıyor. Sonuç olarak, enfeksiyonlar daha ağır seyredebiliyor, daha fazla kişiye yayılarak morbidite ve mortaliteyi artırabiliyor. Uzmanlar, direncin esas kaynağını; ilaçların aşırı, yanlış veya gereksiz kullanımı olarak işaret ediyor.

DSÖ Antimikrobiyal Direnç Genel Müdür Yardımcısı Dr. Yukiko Nakatani, “Öncelikli bakteriyel patojenler listesi, ilaç dirençli enfeksiyonların küresel yükünü belirleyerek, halk sağlığı üzerindeki etkilerini derinlemesine analiz ettiğimiz kanıtlara dayanılarak hazırlandı” diyor.

Ancak günümüzde uzmanların asıl endişe duyduğu bir diğer tehdit, mantar enfeksiyonlarının yayılması. Özellikle Coccidioides cinsine ait türler, hem zayıf bağışıklıklı hastalarda hem de sağlıklı kişilerde ciddi hastalıklara yol açabiliyor. Toprakta ve havada bulunan bu mantar sporları, solunum yoluyla alındığında koksidioidomikozis adı verilen bir tabloya sebep olabiliyor; baş ağrısı, nefes darlığı ve ateş gibi belirtilerle seyrediyor.

Pittsburgh Üniversitesi Bulaşıcı Hastalıklar Uzmanı Dr. Neil Clancy, “Mantarlar, bakterilerden çok insan hücrelerine daha yakın akrabadır. Bu nedenle yeni antifungal ilaç geliştirirken, insan hücrelerine zarar vermeyecek hedef proteinleri bulmak zorundayız” açıklamasını yapıyor.

Mantar enfeksiyonlarına yönelik ilaçlar sınırlı 

Hâlihazırda anti-bakteriyel mücadelede yüzlerce antibiyotik kullanılırken, mantar enfeksiyonlarına yönelik seçenekler son derece sınırlı. Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri’ne (CDC) göre, dünyada yalnızca 17 antifungal ilaç kullanımda. Dolayısıyla, mantar kaynaklı enfeksiyonlar ve bunların yol açtığı ölümler, sayıca artan süper bakterilerle ilişkili kayıplara yaklaşıyor: Son verilerde bakteriyel enfeksiyonlara bağlı ölümler 4,7 milyon, mantar enfeksiyonlarına bağlı ölümler ise 3,8 milyon olarak bildiriliyor.

Bilim insanları ve sağlık otoriteleri, hem bakteriyel hem de mantar kaynaklı enfeksiyonlarla mücadelede yeni stratejilerin hızla devreye alınması gerektiğini vurguluyor. Özellikle antifungal ilaç geliştirme çalışmalarının acilen ivme kazanması, küresel sağlık güvenliği açısından kritik önem taşıyor.

Sözcü