İnsanlığın 'Yandığı' Kara Gün! Madımak Katliamı 32'nci Yılında...

2 Temmuz 1993 günü, bir katliam tarihi olarak hafızalara kazındı. 32 yıl önce bugün 33 yazar, şair, düşünür ve sanatçı Sivas'ta yakılarak öldürüldü. Olayda iki otel görevlisi de yaşamını yitirmiş, iki saldırgan da ölmüştü. Aradan 32 yıl geçmesine rağmen acı unutulmadı.

Türkiye 32 yıl önce bugün hiç unutulmayacak acı bir katliamla sarsıldı. Pir Sultan Abdal Şenliklerine katılmak için Sivas'a giden çoğunluğu Alevi aydın ve ozanlardan oluşan 33 kişinin Madımak Oteli’nin yakılması sonucu hayatını kaybetmesinin üzerinden 32 yıl geçti. 1993’te Pir Sultan Abdal Şenlikleri için Sivas’a giden çoğunluğu Alevi aydın ve sanatçılardan oluşan 33 kişi, Madımak Oteli’nde diri diri yakıldı. Katliamın üzerinden 32 yıl geçti, birçok fail hâlâ firari. Zaman aşımı kararları ve siyasi sorumluluğa dair tartışmalar ise hâlâ kapanmadı.

Aydınlar, sanatçılar ve şairlerden oluşan bir grup, dört günlük şenlik programına katılmak üzere 1993 yılında Sivas’a gitti. 1 Temmuz’da şenliğin açılış konuşmasını yapanlar arasında yazar Aziz Nesin de vardı. Behçet Aysan, Metin Altıok, Uğur Kaynar, Hasret Gültekin, Nesimi Çimen ve Asım Bezirci gibi isimler de etkinlik için kente gelenler arasındaydı.

Katliamdan iki gün önce kentte bir bildiri dağıtıldı. Bildiride, Aziz Nesin’in başyazarlığını yaptığı Aydınlık gazetesinde yayımlanan Salman Rüşdi’nin “Şeytan Ayetleri” kitabından söz edilerek Nesin hedef gösterildi. Ayrıca dönemin Sivas Valisi Ahmet Karabilgin’in şenliklere ev sahipliği yapması eleştirildi; bildiri metninde Nesin için “Şehirde adeta Müslümanlarla alay edercesine gezebilmektedir” ifadeleri kullanıldı.

SALDIRGANLARIN SAYISI HER SAAT ARTTI

2 Temmuz günü Cuma namazından sonra kültür merkezinin önünde toplanan kalabalık, “Sivas laiklere mezar olacak” sloganları attı. Saldırganlar, yeni dikilen “Halk Ozanları” heykelini yıkarak yerde sürükledi, ardından Valilik önünde dönemin valisini protesto ettiler.

Katliam sonrası valinin İçişleri Bakanlığı’na gönderdiği rapora göre saldırganların sayısı saatler içinde hızla arttı. Akşam 18:00 civarında Madımak Oteli önünde 15 bin kişilik kalabalık vardı. Otel önündeki araçlar ateşe verildi, camlar kırıldı ve yaklaşık iki saat sonra otel tamamen ateşe teslim oldu. Kalabalık, sloganlarına devam etti.

İhlas Haber Ajansı kameralarının çektiği görüntülerde, saldırganların ateşi daha da büyütmek için teşvikte bulundukları duyuldu. Bir saldırganın “Lan yakın!” diye bağırdığı, ilk alevlerin görünmesiyle “Cehennem ateşi işte!” diye seslendiği kaydedildi.

35 KİŞİ YANARAK HAYATINI KAYBETTİ

Kente çağrılan takviye kuvvetler ya geç geldi ya da yetersiz kaldı. Sonuçta otelde bulunan 35 kişi yanarak hayatını kaybetti.

İKTİDARIN TEPKİSİ

Turgut Özal’ın ölümünün ardından Cumhurbaşkanı seçilen Süleyman Demirel’den boşalan DYP Genel Başkanlığı ve Başbakanlık görevini henüz bir hafta önce devralan Tansu Çiller, katliam sonrası “Çok şükür, otel dışındaki halkımız bir zarar görmemiştir” ifadeleriyle büyük tepki topladı.

Cumhurbaşkanı Demirel ise olayı münferit bir vaka olarak değerlendirip, “Alevi-Sünni çatışmasına dönüşmemiş olmasını” vurguladı.

İÇİŞLERİ BAKANI, AZİZ NESİN'İ HEDEF GÖSTERDİ

İçişleri Bakanı Mehmet Gazioğlu ise “Aziz Nesin’in halkın inançlarına karşı bilinen tahrikleri nedeniyle halk galeyana gelmiştir” sözleriyle Nesin’i hedef gösterdi. Nesin, daha sonra Gazioğlu'nu “yalancılıkla” suçladı.

Koalisyon ortağı SHP’nin eski genel başkanı ve dönemin başbakan yardımcısı Erdal İnönü, olaylar sırasında Aziz Nesin ile telefon görüşmesi yaparak takviye güç sözü verdi, kimsenin kılına dahi zarar gelmeden kurtarılacağını söyledi ancak katliam engellenemedi. İnönü, sonrasında kendisi ve partisi üzerine yapılan eleştirilere “Ne yapayım, yetkim yoktu” diyerek yanıt verdi.

DAVA SÜRECİ

Katliamın ardından 35 kişi gözaltına alınırken, bu sayı 190’a kadar çıktı; ancak 66 kişi serbest bırakıldı. Geri kalanlar, “Laik anayasal düzeni değiştirip din devleti kurmaya kalkışmak” suçuyla Devlet Güvenlik Mahkemesi’nde 1 yıl boyunca yargılandı. “Sivas davası” olarak anılan süreçte, 22 sanık 15 yıl, 3 sanık 10 yıl, 54 sanık 3 yıl ve 6 sanık 2 yıl hapis cezasına çarptırıldı. 37 sanık ise beraat etti.

Sonrasında Yargıtay kararları bozdu ve sanıklar yeniden yargılandı. 1998’de 33 sanık idam, 14 sanık ise 15 yıla kadar hapis cezalarına çarptırıldı. Ancak idam cezaları usul eksikliği nedeniyle iptal edildi. 2000’de idam cezaları tekrar verildi fakat 2002’de idam cezasının kaldırılmasıyla 33 sanık müebbet hapse mahkum oldu. Tahliyelerle birlikte hapiste kalanların sayısı 33’e düştü.

SANIKLARDAN BAZILARI FİRAR ETTİ

Katliamın kilit isimlerinden 8 sanık, 1997’deki bozma kararı sonrası firar etti. Bunlar arasında davanın bir numaralı sanığı, Sivas Belediye Meclisi Üyesi Cafer Erçakmak da vardı. 2011’de kalp krizi sonucu öldüğü iddia edilen Erçakmak, Yukarı Tekke Mezarlığı'na defnedildi. Mağdur avukatları DNA testi talep etti ve mezarda yatan kişinin yüzde 99.9 oranında Erçakmak olduğu tespit edildi.

ZAMAN AŞIMI KARARI

Sivas Davası 2014 yılında zaman aşımına uğrayarak kapandı. İnsan hakları örgütleri ve siyasi partiler, insanlık suçlarında zaman aşımının kaldırılmasını talep etti. Ancak mahkeme başkanı, “İnsanlık suçlarında zaman aşımı olmaz ancak bu suçu işleyenler kamu görevlisi değil sivil oldukları için dava düşmüştür” açıklamasında bulundu.

Dönemin başbakanı Recep Tayyip Erdoğan ise karar sonrası, “Sadece 5 kişi ile ilgili zaman aşımı olmuştur. Müebbet hapis cezası ile içeride olan onlarca insan var. Burada hedef saptırılıyor. Tek taraflı bakmayı doğru bulmuyorum. Başka davalarda da zaman aşımı süreci işlemişti” diyerek eleştirilere yanıt verdi.

MADIMAK OTELİ'NE NE OLDU?

Sivas katliamının ardından Madımak Oteli’nin alt katına bir kebapçı açıldı. Tepkilerin ardından 2010 yılında kebapçı kapatılarak otel kamulaştırıldı. 2011 yılında ise bina ‘Sivas Bilim ve Kültür Merkezi’ haline getirildi.

Katliamda hayatını kaybeden sanatçı, şair ve yazarlar

Katliamda yaşamını yitiren 33 kişinin en yaşlısı 66 yaşındaki Asım Bezirci, en genci ise folklor gösterisi için Sivas’a gelen 12 yaşındaki Koray Kaya’ydı. Hollanda vatandaşı Carina Cuanna Thedora Thuys ise katliamın tek yabancı kurbanı oldu.

• Muhlis Akarsu – 45 yaşında, sanatçı

• Muhibe Akarsu – 45 yaşında, Muhlis Akarsu’nun eşi

• Gülender Akça – 25 yaşında

• Metin Altıok – 53 yaşında, şair, yazar, felsefeci

• Mehmet Atay – 25 yaşında, gazeteci, fotoğraf sanatçısı

• Sehergül Ateş – 30 yaşında

• Behçet Sefa Aysan – 44 yaşında, şair

• Erdal Ayrancı – 35 yaşında

• Asım Bezirci – 66 yaşında, araştırmacı, yazar

• Belkıs Çakır – 18 yaşında

• Serpil Canik – 19 yaşında

• Muammer Çiçek – 26 yaşında, aktör

• Nesimi Çimen – 62 yaşında, şair, sanatçı

• Carina Cuanna Thuijs – 23 yaşında, Hollandalı akademisyen

• Serkan Doğan – 19 yaşında

• Hasret Gültekin – 22 yaşında şair, sanatçı

• Murat Gündüz – 22 yaşında

• Gülsüm Karababa – 22 yaşında

• Uğur Kaynar – 37 yaşında, şair

• Asaf Koçak – 35 yaşında, karikatürist

• Koray Kaya – 12 yaşında

• Menekşe Kaya – 15 yaşında

• Handan Metin – 20 yaşında

• Sait Metin – 23 yaşında

• Huriye Özkan – 22 yaşında

• Yeşim Özkan – 20 yaşında

• Ahmet Özyurt – 21 yaşında

• Nurcan Şahin – 18 yaşında

• Özlem Şahin – 17 yaşında

• Asuman Sivri – 16 yaşında

• Yasemin Sivri – 19 yaşında

• Edibe Sulari – 40 yaşında, sanatçı

• İnci Türk – 22 yaşında

Gerçek Gündem