Günümüzde yaygın kullanılan internette kişiler hastalıklarının nedenlerini de araştırmaktadırlar. Bazı günler örneğin baş ağrısı ile alakalı binlerce doküman incelerken bir başka zaman parmağının uçuğundaki basit bir karıncalanmayı haftalarca araştırabilir. Ancak araştırdıkça iyice konuya gömülür mesela parmak ucundaki bir uyuşmaya sebep olan halleri inceler, bu hastalıkları da en ince detaylarına kadar gözden geçirir. "Siberhondrik" olarak tanımlanan bu kişiler doktorlara da pek güvenmezler. Reem Nöropsikiyatri Merkezi’nden Nöroloji Uzmanı Dr. Mehmet Yavuz görüşlerini paylaşıyor

Siberhondrik nedir? Nasıl bir hastalıktır?

Siperhondrik bozukluk ,somotoform bozukluklardan Hipokondriazis’in bir çeşididir. Siberhondrik, var olduğunu düşündüğü hastalıkları hakkında internet ortamında bilgi, belge ve tedavi yöntemleri araştırarak kendisine tanı koymaya çalışma ya da tedavi etme uğraşında olma durumudur. Acaba gözümden kaçan bir belge ya da makale var mı diye günlerce haftalarca tekrar tekrar araştırır. Ancak araştırdığı sağlık sorunları sık sık değişebilir.

Şikayetleri nedeniyle defalarca hastanelere gittikleri halde yapılan işlemlerin yetersiz olduğunu, doktorların kendilerini anlamadıklarını düşünerek tatmin olmazlar ve çoğuz kez hekimlere bilgiçlik taslarlar. Tetkik ve tahlil işlemlerinde hekimleri zorlayıcı bir tutum sergileseler de yapılan tüm tetkikler normal çıkar. Bu durum onları daha da hırslandırarak internetteki araştırmaları daha yoğunlaşarak devam edebilir. Forumları, blogları inceler hatta yabancı makaleleri bile araştırmaya koyulabilirler.

En kötüsü, siberhondrik kişi, sadece bir şikayetle ilgilenmez. Bedenlerindeki en ufak bir aksamayı ya da rahatsızlığı genelde abartılı sonuçlara götürerek araştırırlar. Mesela basit bir burun kanamasını, lösemiye bağlayıp, lösemi konusundaki en son bilgi ve gelişmeleri en ince ayrıntısına kadar inceleyebilirler. Hatta en ufak bir alakaları olmadığı halde lösemide kullanılan ilaçlara bir farmakalog kadar vakıf olabilirler. Ancak siberhondrik hastaların en çok ilgisini çeken doğal yani natürel tedavilerdir. Çünkü ilaçlara da çok güvenmezler. İlaçların prospektüslerini mutlaka okuduklarından pek güven verici bulmazlar. Bu nedenle zamanla şifalı bitkiler konusunda uzman düzeyinde bir bilgiye de erişebilirler. Siberhondrik kişilerin bir çoğu, görüntülü medyada ki sağlık programlarının da müdavimi olabilirler. Asıl ilginç olanı da internette araştırma yaparken bir çok hastalığı kendilerine yakıştırmaları ve hastalıktan hastalığa geçmeleridir. Bir yandan çeşitli hastalıklarla uğraşırken diğer yandan da kafalarına takılan başka hastalıklara yakalanmamak için çeşitli vitamin ve mineral takviyeleri, antioksidanlar, vücutlarını güçlendirdiğine inandıkları çeşitli ilaçlar kullanabilirler.

Bu sendroma kişiler nasıl yakalanıyor?

Genelde hadise, bireyin bilinçdışı içsel ve ruhsal çatışmalar yaşaması ve etkin başa çıkma mekanizmaları geliştirememesidir. Böyle bir durumda ise kendisini korumak zorunda hisseder ve dikkatini kendi bedenine yönlendirir. Ancak hipokondriasiste kişi hastane hastane dolaşırken, siberhondrik kişi tüm sağlık sorunlarını ve şikayetlerini çözme de internet ortamını ve sosyal medyayı kullanır.

Sürekli internetten hastalık arayan insanlar nasıl bir kişilik ve psikoloji yapısına sahiptir?

Siperhondrik hastaların düşük benlik saygıları olabilir. Bu bir insan için dayanılması zor bir durumdur ve kişide olumsuz düşüncelerle birlikte olumsuz bir enerji birikimine neden olur. Bu enerji birikimini çevrelerindeki diğer insanlara yansıtamayacağını bilen siperhondrik kişi internette hastalık araştırarak ve hasta rolünü benimseyerek enerjisini harcamaya çalışır. Hasta rolünü benimsemek kişiye ikincil kazançlar sağlayabilir. Düşük benlik saygısını toparlamak isteyen kişi, diğer hastalığı olan kişileri model alıp sadece hastalıklarını değil kişilikleriyle de özdeşim kurmak isteyebilir.

Siperhondrik kişinin hasta rolünü benimsemesinin en büyük nedeni bilinçdışı ‘yardım çağrısı ve ilgi çekmek’dir. Kişi ‘bak ben hastayım, kimse beni anlamıyor, bana yardım etmiyor’ şeklinde ifadeler kullanabilir. Ancak şunu belirtelim ki, burada siberkondrik kişi samimi olarak hasta olduğuna inanmaktadır. Asla hasta numarası yapmamaktadır.

Siberhondrik kişiler takıntılı olarak hasta olduklarına inanırlar ve çevrelerine sürekli şikayetleriyle alakalı yakınmalarda bulunurlar. Doktorlara gittiklerinde genelde ellerinde bir liste vardır ve buraya unutmamak için şikayetlerini yazmışlardır.

Hastalık ve sağlıklı kalmayı takıntı haline getirmenin bunu bir de internet üzerinden yapmanın kişiye, etrafındakilere ve kendi psikolojisine ne gibi zararları var?

Bu durum ilk olarak kişiye ciddi zaman kaybettirir. İnternette hastalıklarla ilgili bilgi arayışında bulunmak, semptomları kendine yakıştırmak kişiyi olumsuz düşünmeye, mutsuz hissetmeye neden olur. Sürekli olarak dikkatini, kendi iç dünyasına ve bedenine yönelten siperhondrik kişi, dış dünyadan kopabilir, çevresinde olup bitenlerle ilgilenmeyebilir. Kendi bedenini dinleyen siperhondrik kişi ufacık bir rahatsızlıkta kendisini ciddi anksiyeteli ve depresif duygular içinde bulur. Kendisiyle ve internetle fazla meşgul olduğu için sosyal ilişkilerine zaman ve emek harcayamaz. Zamanla sosyal ilişkileri bozulmaya başlar. Bu kişiler çalışma hayatından da uzaklaşıp maddi sıkıntılar yaşayabilirler. Aileleri ve yakınları onlara yardım etmeye çalıştıkça ve başaramadıkça kendilerini çaresiz ve öfke dolu hissedebilirler. Eşleri ya da aileleri de şikayetlerinden bezginlik ya da bıkkınlık gösterdikçe onlarla olan paylaşımları azalır ve internet ortamına daha da yoğunlaşabilirler.

Siberhondrik’lik ne zaman ve nasıl tehlikeli boyutlara varabiliyor?

Siperhondrik’lik internette araştırmaya yapmaya günlük işlevselliğinini bozacak derecede zaman ayırdığında tehlikeli boyutlara ulaşmış demektir. Kişi hastalığı araştırmak için işini gücünü bırakıyor, sosyal çevresiyle daha az görüşüyor ise problem ciddileşmeye başlamıştır. Aynı zamanda siperhondrik kişi internetten hastalık araştırması yapabilmek için aşırı fedakarlıklarda bulunuyor, plan ve programlarını değiştiriyorsa, vücudunda herhangi bir semptom oluştuğunda internetten bakmadan yapamıyorsa veya doktora gitmeden kendi kafasına göre abartılı ilaç kullanımında bulunuyorsa rahatsızlık ilerlemiştir denilebilir.
Sürekli internetten hastalık arayanlara, kendilerine teşhis koyanlara tavsiyeler

-Fiziksel tetkiklerinizi yaptırdınız, check up’a girdiniz ve sonuçlar temiz. Bunun anlamı; İçiniz rahat olsun, bedeniniz çok sağlıklı demektir.

-İnternete bakma ihtiyacı oluştuğunda, erteleme yöntemini deneyin. Zaman geçtikçe bakma ihtiyacınızın azaldığını ve zor olsa bile beklenilebileceğini, denedikçe ise daha kolay olacağını göreceksiniz.

Örn:Tamam, bakacağım. Ancak 15 dakika sonra gibi.

-Dikkatinizi bedeninize değil, dış dünyaya verin. Arkadaşlarınızla görüşün, spor yapın, hobi edinin.

-Diğer insanlardan farkımız yok. Daha hasta ya da daha kötü değiliz. Bunu unutmayın.

-Psikolojik destek almaktan çekinmeyin. Bunu kendiniz için isteyin. Tahmin ettiğinizden çok daha kısa sürede yaşam kaliteniz artacaktır emin olun ve uzmanlara güvenin.

Siberkondri tedavisi nasıl yapılıyor?

Siperhondrik’lik TMS, Bilişsel Davranışçı Terapi ve içgörü geliştirme terapisi ile tedavi ediliyor. Psikodinamik yaklaşım; bu bozukluğa temel hazırlayan nedenleri bulduktan sonra baş etme teknikleri konusunda ustalaşmayı kullanır. Tedavide ailenin işbirliği diğer Somatoform Bozuklukları’nda olduğu gibi önemlidir.

Nöroloji Uzmanı
Dr. Mehmet Yavuz