24 Haziran seçimleri hakkında bilinmesi gerekenler

Türkiye'nin kaderini belirleyecek olan seçimlere sayılı günler kaldı.

24 Haziran Pazar günü kelimenin tam anlamıyla Türkiye geleceğini oylayacak. Bu seçim birçok açıdan önem taşıyor. Bu seçimlerle birlikte geçen yılki referandumda kabul edilen anayasa değişiklikleriyle getirilen “Cumhurbaşkanlığı Sistemine” geçiş tamamlanmış olacak. Mart ayında kabul edilen ve kısaca “ittifak yasası” olarak da bilinen kanun değişikliği de ilk kez bu seçimde uygulamaya girecek. Bu düzenleme ile seçimde ittifak kuran partiler, yüzde 10’luk seçim barajından da muaf olacak.

Milletvekili Seçimlerinde ittifak grupları arasında; iktidar kanadında “Cumhur İttifakı (AKP-MHP)”, muhalefet kanadında ise “Millet İttifakı (CHP-İYİ Parti-Saadet Partisi, Demokrat Parti” yer alıyor.

İLKLERİN SEÇİMİ

İttifak yasası bu seçimin tek ilki değil…

* Yeni kanun değişikliği, YSK’nın açıkladığı seçim yasaklarına ilişkin; YSK, Başbakan, bakanlar ve milletvekilleri için makul bir yasak getiriyor: Seçime bir hafta kala devlet imkânlarını kullanmak yasak! Önceden de bu yasak vardı fakat yasağın “ilki” Cumhurbaşkanının seçimle belirlendiği bu sistemde, cumhurbaşkanını kapsamıyor oluşu. Eskiden beri süre gelen bu istisna, Cumhurbaşkanının partili olmadığı ve halk tarafından seçilmediği dönem içindi.
Tepkilere neden olan bu muafiyetle cumhurbaşkanı seçiminde haksız rekabetin önünü açmış oldu.

MÜHÜRSÜZ OYLAR

* Tartışmalı yeniliklerden bir diğeri ise; resmiyette yine bir ilk olarak yaşanacak… Seçim kanununun 98. maddesince “üzerinde sandık kurulu mührü bulunmamasına rağmen Türkiye Cumhuriyeti Yüksek Seçim Kurulu filigranı, amblemi ve ilçe seçim kurulu mührü bulunan zarflar ile üzerinde leke veya çizik bulunsa dahi bunun özel işaret koymak amacıyla yapıldığı kesin olarak anlaşılamayan zarflar” geçerli sayılacak. Bu madde geçtiğimiz 16 Nisan’da yapılan refandumda oylama devam ederken kabul edilmiş ve muhalefet tarafından büyük tepki çekmişti.

* Bu seçimde ilk defa valilerin de seçimle ilgili talepleri olabilecek. Her ne kadar son karar YSK’da olsa da, valiler de artık sandık ve seçim bölgelerinin birleştirilmesi, seçmen listelerinin karma şekilde düzenlenmesi gibi talepleri seçim gününden en geç bir ay önce ileterek yerine getirebilecek…

* Sandık kurulu başkanları, siyasi parti temsilcilerinden biri olamayacak. Kaymakamın göndereceği o ilçede görev alan kamu görevlileri listesi içerisinden ilçe seçim kurulu başkanınca yapılan seçim sonucu belirlenecek.

VATANDAŞ GÜVENLİK GÖREVLİLERİNİ ÇAĞIRABİLECEK

*Faydalı olacak bir düzenleme ise, sandık çevresinde düzenin bozulması ihtimaline ilişkin vatandaşa tanınan imkân. Eskiden sandık alanına güvenlik görevlilerini çağırma yetkisi yalnızca sandık kurulu başkanına ait iken, yapılan değişiklikler bu yetkiyi ilk defa vatandaşa da tanıyor.

*Önemli bir değişiklik de engelli vatandaşlarımızın oy kullanması için uygulamaya sokulan “seyyar sandık” uygulaması. Hastalığı veya engeli nedeniyle yatağa bağımlı olan ve il/ilçe merkezlerinde ikamet eden seçmenler, bir yakını aracılığıyla sağlık raporu ve seyyar sandık talep formu ile il/ilçe seçim kuruluna veya muhtarlığa başvurarak oyunu kullanabilecek. Ancak bu maddede şuna dikkat: Seyyar sandık talebi için son gün 12 Mayıs idi…

* Bu seçimde, ilk kez 18 yaş seçilme yaşı olarak karşımıza çıkıyor.

* İlk defa milletvekili sayısı 550’den 600’e çıkacak.

* 600 milletvekilinin bulunacağı TBMM'’ye üye tam sayısının salt çoğunluğu (301 milletvekili) sağlanarak Cumhurbaşkanı hakkında soruşturma önergesi verilebilecek. Önergenin Mecliste görüşülmesini takip eden bir ay içerisinde yapılacak gizli oylamada üye tam sayısının beşte üçü ile (361 milletvekili) Cumhurbaşkanı hakkında soruşturma açılmasına karar verilecek. Mevcut sistemde önerge verilmesi için TBMM üye tamsayısının üçte biri (184 milletvekili) gerekirken, soruşturmanın başlaması için üye tam sayısının dörtte üçünün (375 milletvekili) desteği gerekiyordu.

* Cumhurbaşkanlığı ile milletvekili seçimlerinin aynı anda yapılacağı yeni sistemde hem meclisin hem de Cumhurbaşkanının seçimleri yenileme yetkisi olacak. Meclis tarafında seçimlerin yenilenebilmesi için meclis üye tam sayısının beşte üçünün (360 milletvekili) desteği gerekecek.

NASIL OY KULLANACAĞIZ?

24 Haziran Pazar günü Cumhurbaşkanlığı ve Milletvekilliği için iki ayrı oy pusulası ve sandık kurulacak. Milletvekilliği seçimi oy pusulalarında, parti ittifakları özel olarak belirtilecek. Örneğin “Millet İttifakı” ibaresinin altında CHP, İYİ Parti, Saadet Partisi ve DP logoları ayrı ayrı bulunacak. Seçmen tercih ettiği partinin kısmına mühür basacak, ancak oyların sayımı esnasında iki partinin aldığı oy toplanarak ittifakın hanesine yazılacak.

İLK TURDA KİMSE YÜZDE 50’YE ULAŞAMAZSA NE OLACAK?

İlk turda Cumhurbaşkanı adaylarından hiçbirisi oyların %50'sinden fazlasını alamazsa, 8 Temmuz 2018'de ikinci tur seçimleri olacak. İkinci tura normal şartlarda birinci turda en çok oyu alan ilk iki aday katılacak. İkinci tura katılmaya hak kazanan adaylardan birinin herhangi bir nedenle seçime katılmaması halinde; ikinci oylama, boşalan adaylığın birinci oylamadaki sıraya göre ikame edilmesi suretiyle yapılacak. Diğer tüm adayların ikinci oylamaya katılamadığı ve ikinci oylamaya tek adayın kalması halinde, bu oylama referandum şeklinde yapılacak. Aday, geçerli oyların salt çoğunluğunu aldığı takdirde Cumhurbaşkanı seçilecek. Oylamada, adayın geçerli oyların çoğunluğunu alamaması halinde sadece Cumhurbaşkanı seçimi yenilenecek.

Tüm bu ihtimaller neticesinde kazanan aday, 5 yıllığına Cumhurbaşkanlığı görevini üstlenecek. Mevcut sistemde Cumhurbaşkanı en fazla iki defa, yani 10 yıl için görev yapabilecek.

OY PUSULALARI

YSK kurasıyla çıka sonuçlara göre; ittifakların ve siyasi partilerin birleşik oy pusulalarındaki yerleri şöyle;

* Birinci Sırada – Cumhur İttifakı
* İkinci Sırada – Hür Dava Partisi
* Üçüncü Sırada – Vatan Partisi
* Dördüncü Sırada – Halkların Demokratik Partisi
* Beşinci Sırada – Bağımsız Türkiye Partisi
* Altıncı Sırada – Millet İttifakı

NEREDE OY KULLANACAĞIM?

Nerede oy kullanacağınızı, seçim dönemlerinde sandık seçmen listeleri kesinleştikten sonra www.ysk.gov.tr internet sayfamızın “Nerede Oy Kullanacağım” bölümünden öğrenebilirsiniz.

SÖZCÜ